De stad Ommen ving tijdens oorlogsjaren evacués op uit Zeeland

In het vijfde jaar van de Tweede Wereldoorlog namen de Duitse bezetters het besluit om delen van de Zeeuwse eilanden onder water te zetten om zo hun verdedigingslinie tegen de geallieerden te versterken. Dit gebeurde ook met het eiland Schouwen-Duiveland.

De inwoners werden gedwongen tot evacuatie en moesten vóór 5 maart 1944 huis en haard verlaten hebben. De vraag of de mensen ooit nog terug zouden kunnen of mogen keren naar hun eigen huis was niet te beantwoorden en op dat moment was de situatie niet te overzien. Men moest dus op zoek naar tijdelijke zo niet definitieve nieuwe woonruimte en werkgelegenheid. Sommige mensen vonden onderdak bij familie of vrienden in een ander deel van Zeeland verder van de kust verwijderd. Een groot aantal evacués vond onderdak in Dordrecht e.o. in de provincie Zuid-Holland. Maar niet alle van huis verdreven Zeeuwen vonden een heenkomen dat relatief dicht bij huis gesitueerd was, soms moest er een stuk verder voor worden gereisd.

Zo verging ‘t het echtpaar Duson-de Munck uit Zierikzee. Groot of uitgebreid was de familie niet. Eigenlijk was er maar één direct familielid waar zij op konden terugvallen voor hulp en die woonde notabene in Ommen, Overijssel, niet dicht bij de deur dus. Maar familiebanden zijn sterk, zeker in oorlogstijd, opvang kon geregeld worden, zij waren welkom! En zo vertrok het echtpaar met gezin op 2 maart 1944 richting Ommen. Het gezin bestond uit vader Piet Duson (49), zijn vrouw Pietje ( Petronella) Duson-de Munck (48), met hun twee kinderen Piet jr.(20) en Corrie (17), vergezeld door Tine de Munck (53), de ongetrouwde zus van Pietje. Het familielid heette Philip de Munck, broer van Pietje en Tine en sinds 1938 onderwijzer in Ommen aan de openbare school.

Foto: Jeannette Hoogesteger
Philip de Munck – vanaf 1938 onderwijzer in Ommen aan de openbare school.

Philip de Munck (44), vrijgezel, woonde sinds zijn komst naar Ommen als pensiongast in bij de familie Harteveld aan de Bouwstraat 21. ( Later is dit huis afgebroken om plaats te maken voor de Boerenleenbank, later Rabobank). Mevrouw Harteveld, weduwe met één zoon, had woonruimte over en was zo gastvrij om de familie op te nemen in haar huis. Voor zoon Piet jr. en dochter Corrie werd elders in Ommen een kosthuis met werk gezocht en gevonden. Piet Duson sr. was in Zierikzee zelfstandig broodbakker met eigen bakkerij en had zoals toen gebruikelijk was een winkel aan huis. Daar werden naast brood ook kruidenierswaren verkocht. Echtgenote Pietje runde de winkel. Zoon Piet jr. en dochter Corrie werkten in Zierikzee beiden bij een andere bakkerszaak. Piet als bakkersknecht en Corrie in de winkel. Het lag dus voor de hand dat voor hen werk gezocht zou worden waar zij ervaring in hadden en zich in thuis voelden.

Piet sr. ging werken bij bakker Frans van Elburg ( Achter de Geuren). In Zierikzee was hij lid van de gemeentebrandweer en aangesteld bij de luchtbeschermingsdienst afd. verduisteringsdienst en deed veel vrijwilligerswerk als lid van het Rode Kruis. En zo was hij in december ’44 ook werkzaam voor het Rode Kruis in Ommen en hielp hij o.a. mee aan de verdeling van voedsel onder mensen die vanuit de Randstad eten kwamen zoeken. Dochter Corrie ging wonen bij de familie/ bakker Hurink ( familie van mevr Harteveld) en daar verrichtte zij huishoudelijk werk, hielp zij mee in de winkel en bezorgde brood aan huis.

Zoon Piet Duson jr. ging werken en wonen bij bakker Makkinga. Toen hij zich moest melden voor de arbeidsinzet in Duitsland heeft hij dit als zovele andere jonge mannen niet gedaan en hield zich verder schuil op het adres waar hij zat, bij Makkinga. In augustus ’44 kwam een aantal Duitsers bij de bakkerij langs, zij waren op zoek naar fietsen om deze in beslag te nemen. Omdat het niet meteen duidelijk was wat zij kwamen doen werd uit schrik naar Piet jr. geroepen: “Piet maak dat je wegkomt, ze komen je halen” Piet probeerde weg te rennen, maar de Duitsers zagen hem nog net gaan, zetten de achtervolging in, maar kregen hem niet te pakken. Teruggaan naar Makkinga kon niet meer. Hij heeft zich eerst twee dagen schuilgehouden in de kelder van de Gereformeerde Kerk en daarna hij nog even ondergedoken gezeten bij de familie Grootenhuis in Stegeren, waarna hij verraden is en in september opgepakt en opgesloten in kamp Erika.

Foto: Jeannette Hoogesteger
Foto van Piet Duson jr. op persoonsbewijs uit 1945.

In kamp Erika heeft hij 5-6 maanden gezeten, om aan het einde van de oorlog alsnog overgebracht te worden naar kamp Westerbork. Op 15 maart ’45 werd hij getransporteerd naar Duitsland en tewerkgesteld in Brandlecht/ Kreis Bentheim bij boer Schulte. Zodra hem ter ore kwam dat Nederland bevrijd was, is hij weggevlucht bij de boer. Het moment afwachten tot hij vrijgelaten zou worden durfde hij niet, bang als hij was voor eventuele represailles door de Duitsers. Hij durfde daarom uitsluitend ’s nachts te lopen, overdag hield hij zich wederom schuil. Bij Denekamp kwam hij de grens over. Om daarna herenigd te worden met de familie. De familie Duson-de Munck is 21 augustus 1945 weer teruggekeerd naar Zierikzee. Philip de Munck is in Ommen gebleven en is tot aan zijn pensionering onderwijzer geweest aan de openbare school.

P.S. Piet jr. heeft relatief gezien een korte periode in kamp Erika gezeten, maar hetgeen hij daar gezien en meegemaakt heeft, heeft een zwaar stempel gedrukt op het verloop van zijn verdere leven. Hij heeft een syndroom overgehouden, tot de laatste dag van zijn leven, aan zijn herinneringen aan vooral de persoon van Herbertus Bikker en zijn rol in kamp Erika. Piet Duson jr. is overleden 22 januari 2009, 85 jaar oud. Hij heeft helaas niet meer geweten dat Bikker in 2008 is overleden omdat de Duitse regering het niet nodig achtte hier meteen melding van te maken.

Zie ook:

• in de categorie “Oorlogsdocumenten” de “Collectie Duson”
• fotopagina “Familie Hoogesteger“

Bron: Ko en Jeannette Hoogesteger – oktober 2009